Ademretentie bij kinderen

Het vasthouden van de adem door jonge kinderen, gedurende korte tijd, kan tot gevolg hebben dat die kinderen in die korte periode het bewustzijn verliezen. Voor een ouder, of een oppasser, die dat verschijnsel voor de eerste keer meemaakt, is dat behoorlijk schrikken. Maar gelukkig komt het kind daarna vaak al heel gauw weer terug in zijn bewustzijn. En dat zonder er ernstige gevolgen aan over te houden, behalve misschien een natte broek vanwege het urineverlies.

Het vasthouden van de adem wordt door medici wel "adem retentie" genoemd. Maar als zij het over het verschijnsel van bewustzijnsverlies hebben, wat daar een gevolg van is, gebruiken zij hier meestal de Engelse term: Breath-Holding Spells voor. Ook spreken medici wel van: Respiratoire Affectkramp. Maar omdat met het woord affect lijkt te worden verondersteld dat het jonge kind (waarbij dit verschijnsel zich voordoet) slechts "manipulatief gedrag vertoont, is deze benaming op zijn minst bevooroordeeld. Want dit verschijnsel doet zich ook al voor bij baby's van nog slechts enkele dagen oud. En de veronderstelling dat zulke jonge baby's al sturend gedrag ten opzichte van de ouders zouden kunnen gaan vertonen, is wel erg ver gezocht.

"Een breath-holding spell" wordt doorgaans ingeleid doordat het kind plotseling pijn ervaart (bijvoorbeeld door een val), of doordat het kind ergens boos om is geworden. Tijdens het huilen van het kind stopt hierbij de ademhaling op het moment dat het kind net bezig is om uit te ademen. Het kind kan dan blauw, of zelfs paars, aanlopen (zie ook verderop in deze tekst). Het kind kan vervolgens het bewustzijn verliezen en slap, of juist stijf, worden. En er kan urineverlies optreden. Vaak komt het kind snel weer bij en het gedraagt zich dan normaal, of zelfs in grote tegenstelling tot voor de gebeurtenis, opvallend lief. Dit soort gebeurtenissen kunnen bij sommige kinderen zeldzaam zijn, terwijl zij zich bij andere kinderen meerdere malen per dag voordoen.

Voor ouders die deze gebeurtenissen meerdere malen hebben meegemaakt, is de reactie van eventuele omstanders (die getuige zijn van het bewustzijnsverlies van het kind) soms erg lastig. Als een kind tijdens een huilbui inelkaar zakt en met een blauw/paars gezicht op de grond blijft liggen, is dat voor andere mensen ook moeilijk te bevatten. Toch moeten de ouders c.q. oppassers van een dergelijk kind gewoon en met voldoende zelfvertrouwen, ten opzichte van het kind, gaan tonen dat zij niet in paniek zijn. En zij moeten dan bovendien proberen niet te gaan toegeven aan onredelijke verlangens van het kind.

Het verschijnsel "breath-holding spells" komt in bepaalde families vaker voor dan bij slechts een enkele persoon. Bijna dertig procent van de kinderen waarbij dit verschijnsel zich heeft geopenbaard, heeft een famielid met overeenkomstige klachten. Dat hoeft overigens nog niet te betekenen dat er hierbij een eenduidige erfelijke factor in het spel is. Het feit dat dit verschijnsel zich met name bij jonge kinderen voordoet, heeft mogelijk ook te maken met het feit dat kinderen op een dergelijke jonge leeftijd niet (of nog niet goed) onder woorden kunnen brengen wat zij willen. De frustratie over het feit dat zij niet goed begrepen denken te worden, zal ongetwijfeld kunnen lijden tot het toenemen van hun boosheid. Dit verschijnsel ziet men ook bij mensen die de pech hebben dat zij dement zijn geworden. Ook die mensen lijken bij tijd en wijle erg gefrusteerd te raken door het feit dat ze het gevoel hebben dat ze door andere mensen niet goed worden begrepen.

Het feit dat de kinderen (waarbij dit verschijnsel zich voordoet), op zeker moment buiten bewustzijn raken, is maar goed ook. Want daardoor komen ze gemakkelijk uit de vicieuze cirkel vandaan. Namelijk de vicieuze cirkel van boosheid en huilen, naar toenemende boosheid en verergerend huilen. Een eventueel zuurstofgebrek in de hersenen, wat door het krachtige huilen wordt veroorzaakt, lost zich gemakkelijk op wanneer het kind eenmaal buiten bewustzijn is geraakt. Want de belemmeringen voor de zuurstoftoevoer naar de hersenen, die voorafgaande aan de korte periode van bewusteloosheid waren opgetreden, worden dan als vanzelf opgeheven.

Het frequent, of minder frequent, meemaken van breath-holding spells is niet ernstig. Het kind zal er naar alle waarschijnlijkheid, voor wat de gezondheid betreft, geen gevolgen van ondervinden. Er is echter wel één ding waarop men moet letten als men een dergelijke aanval ziet aankomen. Het kan namelijk zijn dat het kind zich blesseert op het moment dat het zijn bewustzijn verliest. En het is beslist niet ondenkbaar dat het kind er door in een levensbedreigende situatie terecht komt. Bijvoorbeeld wanneer het kind een dergelijke aanval tijdens de zwemles krijgt, of terwijl het kind op zijn fietsje op straat fietst. Als een kind (wat weleens eerder een dergelijke aanval heeft gehad) onder potentieel gevaarlijke omstandigheden begint te huilen, zal men het kind meteen uit die omstandigheden vandaan moeten halen. Dus nog voordat het huilen werkelijk tot een situatie van Breath-Holding Spell komt. Op die wijze kan men proberen te voorkomen dat er met het kind iets ernstigs gebeurt. En stel dat het kind tijdens een dergelijke aanval zou gaan overgeven, dan moet men zorgen dat het kind wel even op de juiste manier wordt neergelegd. Namelijk op de zij en met het bovenste been (in de heup en in de knie gebogen) over het onderste been heen. Dit om te te bereiken dat het braaksel, op de juiste wijze, via de mond naar buiten zal lopen.

Echter, als er duidelijk geen gevaar voor het kind zal kunnen worden verondersteld, dan moet men juist in zo'n geval het kind zoveel mogelijk de aanval laten meemaken. Zodat het kind niet de indruk krijgt dat het door al te boos te worden gemakkelijk zijn zin zal kunnen krijgen. Wel kan men op zo'n moment proberen het kind van zijn probleem af te leiden. Namelijk door bijvoorbeeld een onderwerp aan te snijden waardoor het zich van zijn concentratie op zijn boosheid afwendt. Maar het kind moet niet door die boosheid zijn zin kunnen krijgen. Hoewel er natuurlijk ook bij de ouders wel sprake moet zijn van enige flexibiliteit in de aanpak van het kind. Er moet wel altijd ruimte zijn voor een (zeldzame) uitzondering.

Als ouder of oppasser van het kind moet men oppassen om niet in paniek te raken bij het zien van een "breath-holding spell" bij een kind. En het nemen van rigoureuse maatregelen met het doel om het kind maar weer zo gauw mogelijk bij bewustzijn te krijgen, is in het geheel niet nodig. Als men het kind in een dergelijk geval "onder de koude douche" meent te moeten zetten, ofwel "het hoofd van het kind onder de koude kraan" meent te moeten doen, is dat niet goed. Ook als men meent dat men "het kind op de kop moet houden", of als men meent "het kind een tik voor de billen te moeten geven", is ook dat volstrekt onjuist. En voor de psyche van het kind, wat een dergelijke zinloze aanpak moet meemaken, is het zelfs schadelijk. Besef wel dat het meemaken van een dergelijke aanval op zich voor een kind al heftig genoeg is. Reageer dan ook vooral positief op het kind wanneer het uit een dergelijk aanval vandaan is gekomen. Het kind heeft op zo'n moment beslist behoefte aan begrip voor het feit dat het een heftige ervaring heeft meegemaakt.

In tegenstelling tot deze vorm van breath-holding spells, waarbij het kind er tijdens de aanval blauw/paars uitziet, is er ook een vorm van breath-holding spells waarbij het kind er tijdens de aanval wit uitziet. De zogenaamde "white breath-holding spells", of "vasovagale aanvallen". Bij een dergelijke aanval is er sprake van een hartritmestoornis, waar deze aanvallen mee gepaard gaan. De hartritmestoornis herstelt zich overigens vanzelf wel weer. En het kind zal er waarschijnlijk geen gevolgen van ondervinden. Mogelijk heeft deze soort aanvallen te maken met een overgevoeligheid voor pijn.

Als kinderen, waarbij zich een van de vormen van "breath-holding spells" heeft geopenbaard, een vaccinatie (of een operatie) moeten ondergaan, is het zeer verstandig van tevoren bekend te maken dat het kind op een dergelijke manier op pijn reageert. Vooral voor de anesthesist, die tijdens een chirurgische ingreep, voor de verdoving zorgt, is het van groot belang hier tijdig van op de hoogte te zijn.

Hoewel het dus allemaal erg mee zal kunnen vallen, als men met dergelijke aanvallen bij een kind wordt geconfronteerd, is het wel verstandig om de huisarts er over te gaan inlichten. Want dan kan deze hiervan een notitie maken in het medisch dossier van het kind en bovendien kan deze dan beoordelen of er werkelijk niet iets anders met het kind aan de hand is. Vergeet vooral ook niet om de eventuele beroepskrachten, op school of op de creche, op de hoogte te brengen van de "ins en outs" van de aanvallen waarmee het kind soms wordt geconfronteerd.

Een verschijnsel wat wel wat weg heeft van adem retentie, is het verschijnsel 'epilepsie'. Ook dit vervelende neurologische verschijnsel kan bij sommige mensen worden waargenomen. Klik hiervoor voor informatie op de link: absences

P.S. Klik voor eventuele informatie over de "breath-holding technique", die voortgekomen is uit de ervaringen met kinderen die met het bovengenoemde euvel zijn behept, op de link "adem retentie" in het linkerframe. Of rechtstreeks: op deze link.

P.S. Klik voor de gevaren van "breath-holding op de link hormesis.

Vóór u besluit om een tip (die op deze website staat vermeld) te gaan opvolgen, dient u eerst de veiligheidsadviezen te lezen. Klik daarvoor op deze link.