Hypnose en andere suggestietherapieën

In de wereld van entertainment en variété wordt zo nu en dan de mysterieuze uitwerking van hypnose aan het publiek getoond. Toch is hypnose niet de griezelige psychische zijnstoestand, als wat deze vaak wordt verondersteld te zijn. In feite is het niet meer en niet minder dan een kunstmatig opgewekte trance. Trance is een verschijnsel waarbij iemand een veranderd bewustzijnsniveau heeft. Het is een toestand van diepe ontspanning, waarin men contact kan maken met het onderbewustzijn. Deze toestand van ontspanning wordt gekenmerkt door een verhoogde vatbaarheid voor suggestie. Trance is een natuurlijke staat van zijn. Deze staat van zijn kan dagelijks worden ervaren, als men een handeling op 'de automatische piloot' uitvoert. Dit komt omdat onze hersenen dan veel zaken automatisch regelen. De automatische piloot beschermt ons tegen een overload aan binnenkomende informatie. Men hoeft daardoor niet altijd overal zo erg diep over na te denken. Dat is maar goed ook, anders zouden veel zaken te moeilijk en te tijdrovend zijn. Dit heeft echter wel tot gevolg dat men ook aan veel zaken in het leven voorbij gaat. Een goed voorbeeld van iets wat men algauw op de automatische piloot gaat doen, is het maken van een ritje op de fiets. Met name als men dat fietsritje veel vaker achterelkaar maakt. Het betreft in dat geval het fenomeen dat men heel gewoon ergens naar toe rijdt, om dan heel plotseling te bemerken dat men een stuk van de weg ongemerkt heeft afgelegd. Om een therapeutisch effect te bereiken maakt men soms gebruik van het effect van hypnose op de menselijke geest. Hypnose is al met al te beschouwen als een geestelijke staat van mensen waarin die mensen een grote vatbaarheid hebben voor suggesties die door een ander, of door de persoon zelf, te berde zijn gebracht. De fenomenale mogelijkheden die met hypnose kunnen worden bereikt, worden met name ook duidelijk bij mensen die op zeker moment met geopende ogen onder hypnose blijken te zijn. De mogelijkheid om mensen, die onder hypnose zijn, van bepaalde kwalen te doen genezen, doet bijna ongeloofwaardig aan. Maar toch is maar al te vaak aangetoond dat hypnose wel degelijk tot genezing van bepaalde kwalen kan leiden. Al betreft het dan in feite slechts de genezing van psychosomatische klachten. Op welke subtiele wijze de hypnosetherapie zijn positieve invloed op het leven van een patiënt kan uitoefenen, kan met de hierna beschreven casus worden verduidelijkt.

'Het ging in dat geval om een man die minstens zes van de zeven dagen in de week met vrij ernstige hoofdpijn had te stellen. Een hoofdpijn die hem zo erg hinderde dat hij decennia lang bij allerlei verschillende medici en therapeuten verlichting van zijn kwaal probeerde te vinden. En eigenlijk steeds zonder ook maar enig positief resultaat. Eén van de mensen waarbij hij hulp trachtte te vinden, was een welbekend psycholoog. En die psycholoog ging bij de behandeling van de hoofdpijn van die man meteen over op gebruikmaking van de hypnosetherapie. Dit in de veronderstelling van hem dat het bij die man om spanningshoofdpijn zou gaan. De patiënt zelf was daar allerminst van overtuigd, maar toch gaf hij die arts het voordeel van de twijfel. De patiënt werkte dus goed mee aan de hypnose-sessie die deze therapeut voor hem in petto had. De patiënt vond het bovendien ook nog eens interessant om mee te maken. Hij onderging die hypnose-sessie dan ook met het grootste genoegen. En volgens de therapeut slaagde alles goed. De patiënt had dan ook goede hoop dat hij van zijn hoofdpijn zou worden verlost. Maar het resultaat was uiteindelijk niente. Maar wat de patiënt in eerste instantie niet direct in de gaten had, maar wat hem in de loop van de tijd wel steeds duidelijker werd, dat was het gegeven dat hij later in zijn leven bijna zonder enige moeite tot diepe ontspanning kon komen. Tenminste als hij daar even rustig voor ging zitten. Eerst dacht de patiënt nog dat dit een normaal vermogen was, wat iedereen wel zou beheersen. Maar in de loop van de jaren viel hem op dat dit toch wel een bijzonder vermogen van hem was. Een angsthaas was hij nooit geweest, maar toen hij na de betreffende hypnosetherapie verschillende malen in een situatie bleek te zijn aangekomen waarbij verondersteld kon worden dat hij pijn zou kunnen ervaren, bleek hij zó gemakkelijk te kunnen ontspannen dat hij dit soort behandelingen bijna met genoegen onderging. In de tandartsstoel voelde hij zich bijvoorbeeld zó op zijn gemak, dat hij steeds de diepe staat van ontspanning die hij daarin bereikte met tegenzin onderbrak, wanneer de tandarts hem na afloop van de behandeling aanzette om uit die stoel op te gaan staan. De tientallen gevallen waarbij er in verband met zijn ziekte bloed bij hem moest worden afgenomen, onderging hij als waren het knipbeurten bij de kapper. En tijdens een incidentele hartkatheterisatie raakte hij zo fijn met de behandelend arts in gesprek, dat hij zich afvroeg of hij die arts met zijn praatgraagte niet teveel in zijn werk had gestoord.' Uit het voorgaande zal duidelijk zijn geworden dat hypnose als een soort suggestietherapie moet worden beschouwd. Een categorie therapieën dus die zich beslist niet alleen tot de hypnosetherapie beperkt.

Om al bij voorbaat misverstanden over dit soort genezingstherapieën te voorkómen: mensen kunnen wel degelijk door middel van een suggestietherapie van bepaalde kwalen blijken te genezen. Het woord suggestie in de term suggestietherapie duidt er duidelijk niet op dat het slechts een suggestie van de betreffende patiënten zou zijn, dat zij met deze therapie zouden kunnen genezen. Nee, dat woord duidt daarentegen juist op de wijze waarop die genezing wordt bereikt. Namelijk met de vreemsoortige kracht van de suggestie die wordt opgewekt. Dat wil dus zeggen met een positieve suggestieve kracht!

Voorzover het nog niet duidelijk mocht zijn: hypnose blijkt lang niet de enige therapie te zijn waarbij de kracht van suggestie wordt gebruikt om genezing bij patiënten te bewerkstelligen. Ook bij het vanouds zo bekende 'magnetiseren' van mensen wordt hiervan gebruik gemaakt. Hierbij gaat de magnetiseur de eventuele patiënt de handen opleggen. Mensen die aan handoplegging doen, ervaren dan dat er een prikkelend gevoel in hun handen valt waar te nemen. Net als bij lichaamsdelen die 'in slaap zijn'. Deze magnetiseurs ervaren tijdens het zogenaamde magnetiseren ook dat er een opvallend geluksgevoel over hen heen komt. De werking van het magnetiseren is echter slechts gebaseerd op een suggestieve wijze van beïnvloeding van mensen. Het effect van deze therapie op de gezondheid van mensen is van de ene kant vaak verbluffend, maar van de andere kant is het vaak ook erg discutabel. Blijkbaar is het effect niet alleen afhankelijk van de kwaal die men ermee beoogt te genezen, maar ook van de persoon waarbij men die genezing probeert te bereiken. In de tijd dat deze behandelingsmethode nogal opgeld maakte, was van de invloed van suggesties op patiënten nog niet veel bekend. Maar tegenwoordig weten wij maar al te goed hoe groot die invloed op zieke mensen kan zijn. Wat dat betreft moet men ook aan het zogenaamde 'witte jasseneffect' denken. Het fenomeen dat artsen alleen al door het dragen van een witte jas een positieve invloed op het genezingsproces van patiënten lijken te hebben. Verder moet men wat dat betreft denken aan het zogenaamde 'placebo-effect'. Een placebo is een pseudo-geneesmiddel. Het kan ook een pseudo-injectie, een pseudo-pil, een pseudo-operatie of een andere pseudo-behandeling zijn, dus zonder dat daarbij sprake is van echt medisch ingrijpen. Hierbij gebruikt men bijvoorbeeld een tablet dat er exact zo uitziet en net zo smaakt als een echt medicinaal tablet, maar dan zonder de werkzame stoffen. De patiënt weet daarbij niet dat hij een placebo inneemt, in plaats van een 'echt' medicijn. De patiënt, of proefpersoon, kan positief of negatief reageren op een dergelijk placebo. Ook al zitten er helemáál geen werkzame stoffen in. Klachten verdwijnen, of er ontstaan juist bijwerkingen. Het gaat hier om het zogenaamde placebo-effect. Bij de tegenwoordig zo populaire mindfulness-therapie speelt mogelijk ook een element mee van de soms zo mysterieze werking van suggesties op het menselijke welbevinden. Mindfulness is leven met aandacht. En het zorgt ervoor dat men stopt met piekeren, dat men minder stress ervaart, dat men effectiever werkt en dat men lekkerder in het vel zit. Toch lijkt ook die therapie deels op suggestieve beïnvloeding te zijn gebaseerd, want het besluit tot het volgen van deze therapie blijkt op zich al verbetering in de gezondheid van de betreffende patiënt te brengen. Voor mensen is het natuurlijk ook niet echt nodig om alleen door deze therapie los te komen van hinderlijke prakkisaties. Het feit dat men dat nodig acht te zijn, is deels op inbeelding gebaseerd. Want als dit soort problemen bij mensen naar voren blijken te komen, dan helpt het enorm goed om enerzijds te gaan zorgen voor een vorm van intensieve lichaamsbeweging en anderzijds te zorgen voor zowel voldoende, als ook diepe slaap.

Het feit dat men bij het gebruikmaken van de kracht van suggestie niet beslist afhankelijk is van de hulp van buitenstaanders, die ter genezing de betreffende suggestie wekken, komt duidelijk naar voren bij bestudering van de mogelijkheden die er zijn met behulp van zelfsuggestie, ofwel autosuggestie. Autosuggestie betekent dat men door middel van de eigen gedachten een positief of negatief effect nastreeft ten aanzien van het eigen lichamelijk of geestelijk welzijn. Omdat de term 'autosuggestietherapie' het vermogen van de menselijke geest aanduidt om zichzelf in meerdere of mindere mate van bepaalde aandoeningen te genezen, namelijk door dat in gedachten goed voor ogen te halen, zou men ook wel de term zelf-visualisatietherapie kunnen gebruiken. Binnen de visualisatietherapie wendt men de visualisatiekracht immers ook aan voor zelfgenezing. Door op deze link te klikken, kunt u meer over de visualisatiekracht te weten komen.

Nog een andere therapie waarbij de kracht van suggestie wordt gebruikt om genezing bij patiënten te bewerkstelligen, is de autogene trainingstherapie. Dit behelst een aantal eenvoudige oefeningen voor de geest van de patiënt, waarmee getracht wordt om de algehele gezondheid van die patiënt te bevorderen. Dit gebeurt door middel van ontspanning van de patiënt en door het aansporen van het zelfgenezende vermogen van zijn of haar lichaam. De werkende kracht van de autogene-trainingstherapie komt sterk overeen met die van de autosuggestie-therapie. Bij de autogene trainingstherapie beoogt men de wensen, die de patiënten hebben, meerdere malen in hun gedachten te laten herhalen. Als gevolg daarvan ervaart een beoefenaar van die therapie lichamelijke ontspanningsreacties van zwaarte, van warmte, van een rustige hartslag en van een verdieping van de ademhaling.

Suggestietherapieën zijn geen alternatief voor de reguliere geneeskunde. Maar ze kunnen wel complementair worden ingezet bij het bestrijden van pijn. Bijvoorbeeld de pijn die opspeelt bij een operatie in verband met het afwenden van de eventuele gevolgen van kanker. Ook kunnen de suggestietherapieën bijdragen tot het verbeteren van het natuurlijke afweersysteem. Door chemotherapie wordt het immuunsysteem vaak tijdelijk flink verzwakt. En daardoor wordt men dan vatbaarder voor de vele ziekteverwekkers die altijd weer aanwezig zijn. Hypnosebehandelingen kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat het immuunsysteem weer sneller het oude goede niveau bereikt. Het creëren van een positieve mindset is daarbij van groot belang, maar er moet daarbij wel worden opgepast voor het wekken van valse hoop. Het is bekend dat positief ingestelde mensen over het algemeen sneller van ziektes blijken te herstellen.

Suggestietherapieën kunnen dus ook helpen bij de pijnbestrijding en bij het bestrijden van de neveneffecten van kanker. Maar dat is en blijft wel een ellendige ziekte, waarbij men als patiënt niet lichtvoetig allerlei onbewezen therapieën moet gaan najagen. Suggestietherapieën zijn overigens vaak wel onschuldig en ze zullen de reguliere geneeskunde ook lang niet altijd in de weg staan.

Om de waarde van acupunctuur aan te kunnen tonen, deden onderzoekers op het gebied van de medische wetenschap eens een meta-analyse naar het effect van acupunctuur op patiënten die lijden aan het carpale tunnel-syndroom. Dit is een aandoening in de pols van mensen die in het zenuwstelsel en in de hersenen goed is te volgen. Voor een medisch onderzoek naar het effect van acupunctuur behandelden die onderzoekers een deel van de patiëntengroep met acupunctuur door middel van elektrostimulatie. Dit is een techniek waarbij er een onbeduidend klein stroompje op de naaldjes wordt gezet die in de huid zijn gestoken. Het andere deel van de groep werd ook behandeld met naaldjes, maar juist niet op de bekende acupunctuurplekken en bovendien ging men de naalden daarbij niet geheel door de huid heen steken. Nep-acupunctuur dus, die overigens voor de patiënt niet van echt was te onderscheiden. Na zestien behandelingen in een periode van acht weken, zeiden de patiënten in beide groepen duidelijk minder pijn te hebben. Maar drie maanden na de behandeling was dat effect nagenoeg verdwenen bij de groep patiënten die nep-acupunctuur hadden ondergaan. Terwijl patiënten die echte acupunctuur hadden ondergaan nog evident minder klachten hadden. Hieruit kan voorlopig de conclusie worden getrokken dat zowel de echte acupunctuur als de nep-acupunctuur voor de genezing van patiënten tijdelijk van waarde zijn. Maar er leek hier geen overtuigende suggestieve invloed aanwezig te zijn bij de 'nep-acupunctuur behandeling' van patiënten met het carpale tunnel-syndroom. Dat was ook niet te verwachten! Want de kwaal die bekend staat als het carpale tunnel-syndroom staat niet bekend als een kwaal met een psychosomatische achtergrond. Suggestietherapieën kunnen dan ook geen verbeterende invloed hebben op deze kwaal.

Voor het weghalen van wratten, die soms op het menselijk lichaam vóórkomen, gebruikt men veel verschillende therapieën. En die therapieën zijn over het algemeen dermate vreemd, dat men nauwelijks kan geloven dat ze ooit zouden kunnen werken. Toch schijnen een flink aantal mensen baat te hebben bij die therapieën. Dat verschijnsel is zo wonderlijk, dat men dat niet anders lijkt te kunnen verklaren dan dat daarmee de bijzondere werking van suggestieve beïnvloeding op menselijke kwalen lijkt te worden uitgebeeld. Wratten worden door een virus veroorzaakt. Als de suggestietherapie werkelijk bij het weghalen van wratten zou werken, lijkt men dus met het wekken van de suggestie dat het werkt, die virussen te kunnen vernietigen. Dat is zo vreemd, dat men dit nauwelijks zou kunnen geloven. Bij het weghalen van wratten maakt men bijvoorbeeld gebruik van spuug; van ochtendurine; van honing; van de sappen uit een bananenschil; van de sappen uit een tuinboon; van het sap van paardenbloemen, van tea tree-olie; van schoolkrijt; van zinkzalf; van het sap uit de stengels van stinkende gouwe; van het sap van een aardappel; van een teentje knoflook; van kleurloze nagellak; enzovoort, enzovoort. Men schijnt wratten ook met een redelijk goede kans op succes weg te kunnen krijgen door de plaatsen op het lichaam waar ze zitten te gaan magnetiseren. Veel hocus pocus, zo het lijkt! Maar als er iets is wat met hocus pocus kan worden 'weggetoverd', dan schijnen het wel wratten te zijn. In ieder geval menen veel mensen dat wratten wel degelijk door middel van het toepassen van allerlei verschillende suggestietherapieën kunnen verdwijnen. Artsen zullen zich vanzelfsprekend niet aan dergelijke onwetenschappelijke methoden durven te wagen. Zij zullen logischerwijs zoveel mogelijk de gebaande wegen moeten gaan bewandelen. 'Anders is het hek van de dam'. Daar zijn artsen in het verleden al veel te vaak de mist mee ingegaan. Wat de behandeling van wratten betreft, lijken artsen tegenwoordig wél massaal te zijn overgegaan op het bevriezen van de wratten van hun patiënten met behulp van vloeibare stikstof. Maar het succes van deze methode is op zijn minst discutabel. Want lang niet altijd raken de patiënten hiermee van hun wratten verlost. Echter het dampen; het borrelen; het bruisen en het sissen wat men bij deze methode gewaar kan worden, maakt wél dat de suggestieve invloed van deze cryogene wrattenbehandelingsmethode wel eens groot kan zijn. Cryogene behandeling van wratten kan echter wel blaarvorming tot gevolg hebben. En als men een dergelijke blaar doorprikt, kan die actie op zijn beurt een infectie tot gevolg hebben. Die zou kunnen resulteren in een bloedvergiftiging. Let wel: als een dergelijke bloedvergiftiging optreedt bij een vrouw die zwanger is van een baby, kan dat tot gevolg hebben dat de baby het verblijf in de uterus van de moeder niet overleeft. Als een blaar accidenteel bezwijkt, of willens en wetens wordt geschonden, moet men dan ook wel voor desinfectie zorgen van het gebied waar zich de blaar bevond.

Kortom: het ten behoeve van een therapeutisch effect toepassen van suggestie, kan soms uitdrukkelijk de bedoeling zijn. In ieder geval kan dit in bepaalde gevallen zeker van nut zijn. Al was het alleen maar om de risico's op overdiagnostiek en overmedicalisatie te bestrijden.