Pijnbeleving

Ook al is er sprake van één en dezelfde soort verwonding, of van één en dezelfde andere bron van pijn, dan nog ervaart de ene mens veel meer pijn dan de andere mens. Het niveau waarop ieder mens zijn eigen pijn beleeft is zó verschillend, dat aan dat verschil op zijn minst een duidelijke fysieke oorzaak ten grondslag lijkt te moeten liggen. Toch hoeft dat lang niet in alle gevallen expliciet het geval te zijn. In feite is er bij het verschil in pijnbeleving eigenlijk altijd sprake van een vrij grote psychische component. En binnen die psychische component is het verwachtingspatroon van pijnbeleving van de bepaalde persoon van grote invloed. De mate van pijnbeleving kan overigens, onder dezelfde omstandigheden, ook voor ieder mens van tijd tot tijd zeer verschillend zijn. Als voorbeeld van het laatste gegeven zou men zich voor de geest kunnen halen hoe verschillend men zelf in de loop van de jaren heeft gereageerd op het ondergáán van een vaccinatie. Een vaccinatie ter voorkóming van de een of andere vervelende ziekte.

Als men het voorgaande eenmaal goed tot zich heeft laten doordringen, dan rijst de grote vraag wat toch eigenlijk de factoren zijn welke die psychische component van pijnbeleving zo sterk beïnvloeden. Want als die factoren eenmaal vast staan, dan kan mogelijk ook gewerkt worden aan het beïnvloeden van die factoren. En als dat lukt, en dat lijkt te kunnen lukken, dan is de pijnbeleving op zich ook te beïnvloeden. Dat wil zeggen de persoonlijke pijnbeleving in het algemeen, maar ook de pijnbeleving per persoon in specifieke situaties. Dit zijn een heleboel woorden voor de algemeen menselijke ervaring dat ieder mens onder gegeven omstandigheden zijn mogelijke pijn heel verschillend ervaart. Deze ervaringen van pijn kunnen onder overeenkomende omstandigheden variëren van heel erg, tot nauwelijks waarneembaar. De grote vraag is nu hoe dat toch komt? Hoe het toch komt dat de ene mens onder vergelijkbare omstandigheden zoveel meer pijn ervaart dan de andere mens.

"Hebben mensen die na een overeenkomende gebeurtenis onvergelijkbaar meer pijn ervaren dan andere mensen ook werkelijk meer pijn?", kan men zich afvragen. Het antwoord is zondermeer "ja". En niet omdat die pijn voortkomt uit een ernstiger blessure, of wat dies meer zij, maar omdat die mensen hun pijn onbewust verhevigen. Namelijk door een gespannen reactie op de pijn die zij verwachten te gaan beleven, of op de pijnbeleving op zich.

Kortom: mensen die op een gespannen wijze omgaan met de pijn die zij zouden kunnen krijgen, of de pijn die zij al reeds hebben, ervaren ook wérkelijk meer pijn.

Met name bij kinderen wordt dat gegeven vaak in alle hevigheid gedemonstreerd. Het gegeven bijvoorbeeld dat het ene kind met speels gemak in de tandartsstoel plaatsneemt en daar al even gemakkelijk de nodige behandelingen ondergaat, terwijl dat bij het andere kind al gauw één groot drama wordt, is wat dat betreft illustratief. De mate van inbeelding van pijn speelt daarbij allicht een grote rol. Wanneer men weinig pijn wil gaan meemaken, zal men zich dus moeten gaan inbeelden dat men weinig pijn meemaakt, of weinig pijn zal gaan meemaken.

Bij de opvoeding van kinderen is het van belang dat men de kinderen aan situaties laat wennen waarin zij een medisch onderzoek c.q. een medische behandeling moeten ondergaan. Dit kan men doen door dit soort situaties in hun spel te betrekken. "Doktertje spelen", of "tandartsje spelen" is wat dat betreft voor kinderen heel belangrijk. Bovendien kan men dit doen door de kinderen mee te nemen wanneer men zelf een bepaalde, niet al te rigoureuze, medische behandeling moet ondergaan. Deze laatste benadering pakt voor kinderen zeer goed uit. Tenminste voorzoverre men zelf niet in het minst angst vertoont voor de betreffende medische behandeling. Anders kan men de kinderen beter eens een aantal keren met iemand anders, die geen angst voor zijn of haar behandeling heeft, mee laten gaan op doktersbezoek. Het feit dat kinderen zien (c.q. ervaren) dat de volwassenen waarmee zij op doktersbezoek zijn gegaan, heel ontspannen op een eventuele medische behandeling reageren, zal uitstralen op die kinderen. En die kinderen zullen dan later bijna als vanzelf ook een meer ontspannen houding tegenover een eventuele eigen behandeling gaan aannemen.

Maar volwassenen dan? En dan met name die volwassenen die exceptioneel veel angst hebben voor de pijn waarmee hun medische behandeling naar hun verwachting gepaard zal gaan. Is er voor die volwassenen ook een mogelijkheid om de grote angst voor pijn, waarmee zij zijn behept, te overwinnen? Ja, dat is er zeer zeker wel! Namelijk door zowel voorafgaand aan de behandeling, als tijdens de behandeling, bewust te gaan ontspannen. Het probleem hierbij is echter dat 'hele volkstammen mensen' niet goed weten hoe zij moeten gaan ontspannen. Veel mensen hebben zich dat zelf nooit aangeleerd. En als het dan plotseling wel nodig blijkt te zijn, dan weten zij niet goed hoe zij dat moeten gaan doen. Dit is een probleem waarmee met náme mensen worstelen. Dieren hebben daar over het algemeen veel minder moeite mee. Vooral katachtigen niet! Een kat lijkt op ieder moment, dat deze dat wil, in een toestand van volledige lichamelijke ontspanning te kunnen komen. Gewoon door de lichaamsspieren van het ene moment op het andere te laten relaxeren. De tonus die op het ene moment nog volop aanwezig is op de lichaamsspieren van de kat, lijkt een kort moment later volledig te zijn verdwenen. Katten lijken van nature het vermogen te hebben om zich volledig te kunnen ontspannen. "Waarom kunnen mensen dat niet?", vraagt men zich dan ook al gauw af. Of juister: "waarom denken veel mensen dat zij dat niet kunnen?" Komt dat misschien omdat zij daar tot op dat moment nog nooit aandacht aan hebben geschonken?

Ja, dat lijkt werkelijk de reden te zijn! Want lang niet iedereen blijkt zich niet lichamelijk volledig te kunnen ontspannen. Sommige mensen kunnen dat juist bijzonder goed. Blijkbaar zijn zij zodanig ontspannen opgegroeid dat zij dit nog als een natuurlijke reactie op incidentele spanningen kunnen bewerkstelligen. Of mogelijk hebben zij zich dat zelf aangeleerd. Bijvoorbeeld door het volgen van yogalessen; door het volgen van ontspanningstherapie; door het ontvangen van psychologische hulp; of door hulp van een op dat gebied ervaren fysiotherapeut, of door het ondergaan van zinvolle hypnotherapie. Als mensen er de tijd voor nemen, is lichamelijke ontspanning in feite ook niet moeilijk. Wanneer men bijvoorbeeld als een slappe vaatdoek in de stoel gaat zitten, komt men al even gemakkelijk in dezelfde relaxte staat terecht waarin katachtigen zo van nature terecht komen.

Hoe merkwaardig het fenomeen "pijn" is, blijkt ook uit het feit dat sommige mensen in staat zijn om hun pijn tijdelijk in mindere mate binnen te laten komen. Hun pijnbeleving is gedurende die tijd dan minder expliciet aanwezig. Zij weten dat te bewerkstelligen door gedurende die tijd minder frequent te ademhalen. En door als gevolg daarvan dieper te gaan ademhalen. Dit laatste is wat de pijnbeleving betreft van belang, omdat van diep ademhalen een verzachtende invloed uitgaat op de pijnbeleving. Een andere manier om de pijnbeleving te verzachten, kan bereikt worden door in het gebied waarin zich de pijn bevindt licht masserende strijkbewegingen te gaan uitvoeren. Allicht vanwege het feit dat de betreffende zenuwstructuren dan reeds druk in de weer zijn met het doorsturen van de signalen die door de strijkbewegingen worden bewerkstelligd, worden de pijnsignalen dan in mindere mate doorgestuurd naar de cerebrale cortex. Daardoor wordt een minder diepe vorm van pijn ervaren. In de hersenstam bevindt zich dienaangaande een cruciaal knooppunt van zenuwcellen die als de formatio reticularis bekend staat. Door de toegepaste masserende manipulaties en/of de aaiende strijkbewegingen worden er minder pijnsignalen doorgestuurd. Pijn kan ook door magnetiseren worden verminderd door mensen met een sterke suggestieve persoonlijkheid. Door mensen dus die daartoe over de nodige overtuigingskracht beschikken. Dat deze suggestietherapie niet als pertinente nonsens kan worden weggewuifd, wordt goed duidelijk als men de waarde van het placebo-effect binnen de medische wereld tot zich laat komen.

Het meemaken van pijn is dus, buiten de hulp vanuit medische kring om, geen ongrijpbaar lot waarop men geen enkele invloed zou kunnen uitoefenen. Dat is een gegeven wat bij mensen met hevige pijn als een geluk bij een ongeluk zal worden ervaren. Als de pijn overigens al te hevig zou worden, zal men kunnen verwachten dat het optreden van bewusteloosheid een tijdlang uitkomst zal gaan bieden. Dat is in die nare situatie heel fijn om te weten!

Vóór u besluit om een tip (die op deze website staat vermeld) te gaan opvolgen, dient u eerst de veiligheidsadviezen te lezen. Klik daarvoor op deze link.