Een aversie tegen het drinken van melk

Voor al onze gasten heb ik voor consumptie altijd bij het ontbijt een pak melk klaar staan. Maar het valt mij op dat hier vrijwel nooit van wordt gedronken. Om daar zeker van te zijn, zet ik momenteel altijd een ongeopend pak melk voor hun klaar. Op die wijze kan ik bij het afdekken van de ontbijttafel goed zien of er wel of niet van die melk is gedronken. Sinds ik dat doe is het neergezette pak melk nog altijd ongeopend gebleven. Een vreemde situatie eigenlijk! "Het lijkt wel of niemand tegenwoordig meer weet te genieten van de bijzondere smaak van een glas koude melk bij het ontbijt", bedacht ik mij. Dit terwijl ik toch de allerlekkerste melk voor hen op tafel zet. Namelijk de soort melk waarbij de lactose door een fermentatieproces in andere suikers is omgezet. Een soort melk die in feite veel zoeter smaakt dan melk normaliter doet.

Omdat vanzelfsprekend lang niet iedereen van de lekkere smaak van de hierboven genoemde melk op de hoogte zal zijn, maak ik onze gasten daar dan vaak ook wel op attent. Ik doe dit zo langzamerhand tegen beter weten in, want nog nooit heeft ook maar één enkele gast zich door mij laten vermurven om toch eens een beetje van die zo bijzonder lekkere melk te gaan proeven. Het lijkt er op dat veel mensen een sterke aversie hebben tegen het drinken van melk. Althans een aversie om te gaan uitproberen hoe lekker het drinken van melk zou kunnen zijn. Men drinkt, heel traditioneel, thee bij het ontbijt. Of vaak ook koffie. Of jus d'orange, dat zo sterk met suiker op smaak gebrachte vruchtensap. Of ook wel karnemelk, als men dan toch iets van een gezonder imago wil gaan uitstralen. Maar melk, nee dat drinkt men niet! Tegen melk hebben vrijwel al onze gasten een enorme tegenzin. En dus niet alleen om het echt in volle teugen te gaan drinken, maar zelfs om het drinken ervan voorzichtig uit te gaan proberen.

Nu vraag ik mij af, "waar komt toch die sterke tegenzin tegen het drinken van melk vandaan? Die tegenzin die zo sterk is dat men er zelfs geen bodempje in een glas van durft uit te proberen". Ergens moet er toch iets mis zijn gegaan bij het opgroeien van al die mensen. Er moet in de loop van hun jeugd iets zijn gebeurd waardoor die tegenzin zou kunnen zijn ontstaan. Mogelijk hebben die mensen op zeker moment melk voorgeschoteld gekregen die bedorven was. Melk dus waarvan men, na het drinken ervan, ziek zou zijn geworden. Is dat waarschijnlijk? Voor een zeer klein deel van de oudere mensen allicht wel! Maar de mensen waren vroeger ook niet zo gek dat men dat niet bijtijds in de gaten zou hebben. En de melkboer kwam de mensen vroeger vrijwel iedere dag van verse melk voorzien. Bovendien: koelkasten bestaan nu alweer zólang, dat dit probleem bij de huidige mensheid nauwelijks een rol van betekenis kan hebben gespeeld. Regelrechte melkaversie ten gevolge van het drinken van bedorven melk, zal daarom nauwelijks een rol kunnen spelen als oorzaak van de geconstateerde weerzin van zoveel mensen tegen het drinken van melk.

Maar wat is het dan wel? In onze babytijd zijn wij toch bijna allemaal met melk gevoed. Idealiter is dat melk die bij de moeder van de baby vandaan komt. En die wel, of niet, door middel van borstvoeding aan het kind wordt verstrekt. In de eerste paar weken van een babyleven betreft het zelfs het zogenaamde colostrum. Een speciale vorm van moedermelk die zo gezond; zo voedzaam en zo lekker is dat boerinnen vanouds zelfs bijzonder lekkere pannenkoeken pleegden te bakken van de colostrum van een pas afgekalfde koe. Baby's zijn zo verzot op de moedermelk, dat zij het op een krijsen zetten als zij hier wat al te lang niets van hebben binnengekregen. Zij drinken de moedermelk over het algemeen met onverholen enthousiasme. Wat is er dan tijdens het opgroeien van vele kinderen gebeurd dat zij ineens een weerzin hebben gekregen in het drinken van melk? Mogelijk heeft dat verband met een natuurlijk proces waarin het voor het kind van belang wordt om zich te gaan spenen van de moederborst.

Maar anderzins lijkt het ook te maken te hebben met het feit dat moeders op zeker moment koemelk aan hun kinderen gaan verschaffen. En koemelk is nu eenmaal niet de meest ideale voedingsdrank voor kinderen. Sommige kinderen krijgen door het eiwit in die melk last van een vorm van allergie die als "koemelkallergie" bekend staat. En andere kinderen hebben weer een intolerantie voor de lactose die er in voorkomt. De buikkrampjes welke met deze kwaaltjes gepaard gaan, zijn berucht bij jonge ouders die er hevig naar verlangen om eindelijk weer eens een volledige nacht te kunnen gaan doorslapen. Buiten deze kwaaltjes om kunnen mensen voor het overige ook nog eens door een zoönose erg ziek worden van het drinken van koemelk. Bijvoorbeeld door de tuberculosebacterie die soms in melk voorkomt. Of door de bacterie Brucella Abortus die ook in melk kan voorkomen, en die de oorzaak is van de ziekte "Brucellose". Het effect van de hier genoemde zoönoses is in Nederland overigens goeddeels uitgeschakeld, omdat nog maar zeer weinig mensen hier in Nederland tegenwoordig rauwe melk drinken. En het is juist door de rauwe melk waardoor die ziekten de mogelijkheid hebben om zich naar de mensen toe te verspreiden.

Bij sommige mensen leidt het drinken van melk, ofwel het consumeren van andere zuivelproducten, tot overmatige slijmvorming in de keel. Bij mensen waarbij dat item om andere redenen toch al speelt, verergert de consumptie van zuivelproducten dat probleem ook nog eens. Kleine kinderen, die toch al meer moeite hebben om hun keelslijm door te slikken, kunnen hier nacht na nacht rochelend van wakker worden. Het tijdens de nacht verstrekken van melk, vergroot dit probleem. Meent men de kinderen 's avonds of 's nachts iets te moeten laten drinken, dan kan men hen beter water gaan geven. Toegegeven: dat zal door die kinderen niet meteen goed worden ontvangen, maar na enige doorzetten zullen zij daar goed aan kunnen gaan wennen. Water verdunt het keelslijm enigszins. En als men dat in de kleine uurtjes in de plaats van melk aan hen verstrekt, werkt het omschakelen van die gewoonte op tweeërlei wijze om het probleem van de overmatige slijmvorming te beteugelen.

De ouderen onder ons zullen zich nog goed de tijd herinneren dat de melk rechtstreeks van de veehouderijbedrijven bij de consument terecht kwam. Als die melk bij de mensen thuis niet werd gekookt, was er dus die kans dat men er ziek van werd. Met als verklaarbaare gevolg het ontstaan van een aversie tegen het drinken van koemelk. Door melk te gaan koken, krijgt melk echter wel een irritant kooksmaak. En dat weerhield de mensen dan vaak om melk te gaan drinken. Een ander groot obstakel bij het drinken van gekookte melk is het feit dat er bij het koken een vlies op de melk verschijnt. Dit is een gevolg van het feit dat er door het kookproces water uit de bovenste laag melk verdampt en dat de in die laag melk aanwezige eiwitten dan gaan samenklonteren. Hoewel het geen probleem hoeft te zijn om een dergelijk melkvlies mee te gaan opdrinken, ziet het er niet erg appetijtelijk uit. Maar tegenwoordig wordt de melk in de verschillende zuivelbedrijven zodanig verhit dat er geen vlies op de melk ontstaat en dat toch het risico op het overbrengen van een zoönose door het consumeren van een melkproduct uitgesloten moet worden geacht. Het oplopen van een aversie tegen het drinken van melk is via die route dan ook niet meer een voor de hand liggende zaak. Echter door de toegepaste verhittingsprocessen bij de verwerking van melk in de verschillende zuivelbedrijven, hangt er aan die melk in meerdere of in mindere mate wel iets van een kooksmaak. Daardoor is de fabrieksmatig bewerkte melk minder lekker dan de melk die rechtstreeks van de boer komt. De laatst genoemde melk is door het hogere vetgehalte overigens ook veel romiger van smaak. Voor mensen die daar niet aan gewend zijn, is dat mogelijk ook weer een beletsel voor het drinken van melk. Bij de bewerking van de melk in de zuivelfabriek worden de vetdeeltjes in de melk gehomogeniseerd. De melk uit de zuivelfabriek is daardoor gelijkmatiger van samenstelling en van uiterlijk. De melk die in de zuivelfabriek is bewerkt heeft dus wel iets van een kooksmaak. Maar bij de lactosevrije melk heeft men daar geen last van. Tenminste als de melk door een fermentatieproces grotendeels van die lactose is ontdaan. Die melk proeft door het hoge suikergehalte veel zoeter dan gewone melk. En het onderdrukt de kooksmaak volledig. De lactose die in melk aanwijzig is, wordt door het fermentatieproces, waaraan die melk wordt blootgesteld, gesplitst in de suikers galactose en glucose. Galactose en glucose zijn zoete suikers, dit in tegenstelling tot lactose. Daardoor proeft lactosevrije melk, die aan een dergelijk fermentatieproces bloot heeft gestaan, veel zoeter dan gewone melk. Het feit dat de lactose in die lactosevrije melk in de twee elementaire suikers glucose en galactose is gesplitst, is voor het mensenlijk lichaam overigens geen probleem. Het stofwisselingsproces van de mens zorgt na inname van melk normaliter zelf voor de betreffende splitsing van de lactose. De splitsing van de lactose in de melk is dus een geheel natuurlijk gebeuren.

Het feit dat men de speciale waarde van lactose-vrije koemelk over het algemeen niet gauw inziet, wordt men soms ook gewaar als men in het ziekenhuis komt te liggen. Als de voedingsassistente op zeker moment met haar kar met dranken bij de ziekenzalen langs komt, blijkt zij vaak een overdreven groot assortiment aan dranken voor de patiënten beschikbaar te hebben. Maar als men haar vraagt om lactosevrije koemelk blijkt zij vaak niet aan dat verzoek te kunnen voldoen. Zelfs niet op de ziekenhuisafdeling voor Interne Geneeskunde. Dus op een afdeling van het ziekenhuis waar men toch als eerste de noodzaak tot het aanbieden van lactosevije melk zou moeten inzien.

Mensen die geen melk zeggen te lusten, zouden zonder enige scrupules die lactosevrije melk eens een aantal malen kunnen gaan proberen. Grote kans dat zij dan al gauw versteld zullen gaan staan van het genot van het drinken van een glas melk. Het drinken van melk zal hun dan waarschijnlijk veel beter gaan bevallen dan het drinken van een glas aangelengde ranja. Of het drinken van al de verschillende dranken die als frisdrank bekend staan en die de dikmakende suiker "fructose" bevatten. Door het drinken van frisdrank loopt men zelfs gevaar op. Namelijk het gevaar op het ontwikkelen van de ernstige kwaal die als leververvetting bekend staat. Omdat melk niet de hiervoor verantwoordelijk stof "fructose" bevat, is de kans op het ontwikkelen van leververvetting door het drinken van melk beslist minder groot. Melk is echter wel een voedingsmiddel wat uitermate voedzaam is. Zo voedzaam zelfs dat kinderen tot een leeftijd van plusminus één jaar uitsluitend door melk voldoende zouden kunnen worden gevoed. Heeft men dan ook de gewoonte om bijvoorbeeld bij het ontbijt een glas melk tot zich te gaan nemen, dan zou men ter compensatie in ieder geval de gewoonte moeten gaan aannemen om minstens één sneetje brood minder te gaan eten dan men gewoonlijk doet.

Vóór u besluit om een tip (die op deze website staat vermeld) te gaan opvolgen, dient u eerst de veiligheidsadviezen te lezen. Klik daarvoor op deze link.